قطعاتی برای تنبک و آشنایی با ریتم
نویسنده:داریوش اسحاقی
انتشارات:چکادهنر
قطعاتی برای تنبک و آشنایی با ریتم:
تنبک تمبک، دمبک، دندونک و ضرب یکی از سازهای کوبه‌ای ایرانی است. این ساز پوستی، از نظر سازشناسی
جزء طبل‌های جام‌شکل محسوب می‌شود که از این خانواده می‌توان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای
عربی و ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد. بدنهٔ تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی
هم فلز می‌ساختند، لیکن امروزه از جنس چوب می‌سازند. تنبک از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است:
پوست دهانهٔ بزرگ تنه پا گلویی نفیر دهانهٔ کوچک کالیبر
از حلقه در انگشت‌های وسطی دستان می‌توان با زدن روی پوست دهانه بزرگ چسبیده به تنه و شیارهای روی تنه
با کشیدن حلقه‌ها اصوات و شیرین کاری‌های متنوع و جالبی اجرا کرد پیشینه تنبک با نام‌های پهلوی دمبلک به پیش از
اسلام می‌رسد و بنابر نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگون‌شدهٔ همین نام است. تنبک در چند دههٔ اخیر پیشرفت
چشم‌گیری کرده و حتی به عنوان سازی تکنواز و مستقل نیز مطرح شده‌است. دربارهٔ وجه تسمیه این ساز، هنوز یک رای
نهایی حاصل نشده‌است. بهمن رجبی معتقداست که نام این ساز در اصل تنبک بوده و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب
حرف ن ساکن به م، قبل از حرف ب است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژهٔ شنبه می‌افتد. تنبک و نگرشی به ریتم
از زوایای مختلف نوشته بهمن رجبی اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت تنبک منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل
به اشتباه در میان مردم رواج یافته‌است. اما در نوازندگی این ساز از تکنیک‌هایی به نام‌های تُم، بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده
می‌شود.
